سفید کردن پوست فرآیندی است که در آن از محصولات یا خدمات آرایشی برای کاهش میزان ملانین یا رنگدانه پوست و روشنتر نشان دادن آن استفاده میشود. شبکه خبری سی ان ان در مقالهای به این پدیده پرداخته است:
سفید کردن پوست یک صنعت بزرگ است و مصرف کنندگان آن به طور عمده زنان رنگینپوست در همه مناطق جهان هستند؛ هر چند منطقه آسیا و اقیانوسیه سودآورترین بازار مصرف برای این صنعت است.
قدمت این کار به قرنها پیش بازمیگردد و نامهای زیادی هم دارد. در مناطق مختلف ریشههای فرهنگی متفاوتی هم دارد. اما در نهایت، این کار ریشه در نقش رنگ پوست دارد؛ و این واقعیت که در بسیاری از فرهنگها پوست روشنتر را زیباتر میدانند و فرد دارای پوست روشنتر موقعیت بهتری در شغل، ازدواج و جایگاه اجتماعی مییابد.
بازار سفید کردن پوست
رقم در گردش بازار سفید کردن پوست در سال ۲۰۲۰ حدود هشت میلیارد دلار تخمین زده شد. پیشبینی شده که این رقم طی شش سال آینده تا ۵۰ درصد افزایش یابد. ۸۰ درصد مصرف کنندگان این محصولات و خدمات در جهان نیز زنان هستند. بیشترین محصولی که برای این کار استفاده میشود انواع کرمها هستند که تخمین زده میشود ارزش تولید آن تا سال ۲۰۲۷ به بیش از ۶/۵ میلیارد دلار برسد.
آسیا - اقیانوسه بزرگترین بازار مصرفی این محصولات و چین یکی از بزرگترین بازارهای منطقه است که به سرعت در حال گسترش است. آمارها نشان میدهد بیش از نیمی از زنان در هند در طول زندگی خود از این محصولات به نوعی استفاده کردهاند و این آمار در برخی کشورهای آفریقایی و خاورمیانه نیز روندی صعودی دارد. در کشورهای آمریکای لاتین نیز سفید کردن پوست برای دستیابی به موقعیت بهتر اجتماعی ریشههای عمیقی در فرهنگ این کشورها دارد.
فرهنگ سفید کردن پوست ریشه در کجا دارد
از دیرباز در برخی مناطق به دلیل اینکه کارگران در زیر نور خورشید کار میکردند و ثروتمندان در خانهها میماندند، پوست روشنتر همواره تداعیکننده ثروت و موقعیت بهتر بوده است. اما کارشناسان دلیل وجود این پدیده در مناطق دیگر را استعمار، بردهداری و جهانیشدن میدانند.
رنگگرایی (تبعیض بر اساس رنگ پوست) و امتیاز داشتن پوست روشن باعث ایجاد نابرابری در همه جای جهان و در همه موارد شده است؛ از رفتار اجتماعی گرفته تا ازدواج و تحصیل و اشتغال و حتی در صدور مجازاتهای زندان در آمریکا. ترجیح در رنگ پوست در آمریکا به دوران بردهداری باز میگردد؛ زمانیکه افراد با پوست تیرهتر در مزارع کار میکردند و کسانی که رنگ روشنتری داشتند کارهای بهتری داشتند. تحقیقات نشان میدهد که مهاجران لاتینتبار در آمریکا که رنگ پوست تیرهتری دارند باور دارند بیشتر از کسانی که رنگ روشنی دارند به دلیل رنگ پوست و نژادشان مورد تبعیض قرار میگیرند. رنگ پوست در جامائیکا نشاندهنده طبقه اجتماعی، در آسیا نماد سلامت و در ژاپن نماد زیبایی است. در برخی کشورهای آفریقایی استفاده از محصولات سفید کننده پوست ممنوع است و مردم برای تهیه این محصولات به بازار سیاه روی آرودهاند.
مواد مضر و سمی در محصولات سفید کننده پوست
محصولات سفیدکننده پوست اغلب حاوی موادی هستند که در صورت استفاده طولانی مدت و بدون راهنمایی پزشکی سمی هستند زیرا نه تنها میتوانند به پوست شما آسیب برسانند بلکه باعث بیماریهای خطرناک و مرگبار نیز میشوند.
مواد شیمیایی مورد استفاده محصولات روشن کننده پوست در سراسر جهان بسیار متفاوت است و دائما در حال تغییر و تکامل هستند. هماکنون آنتی اکسیدانهایی مانند گلوتاتیون، ویتامین ث و کلاژن نیز برای تزریق در دسترس هستند که اثربخشی و ایمن بودن اکثر آنها اثبات نشده است.
با این حال، سه ماده بر محصولات مضر سفیدکننده پوست در سرتاسر جهان غالب هستند و در اکثر کشورها به شدت تحت و نظارت هستند - اما همچنان به طور گسترده در دسترس هستند و استفاده نادرست یا طولانیمدت از آنها میتواند برای سلامتی مضر و سمی باشد.این مواد شامل استروئیدها، هیدروکینون و جیوه هستند.
شرکتهای سازنده محصولات سفیدکننده
محصولات سفیدکننده پوست از پاککنندههای کک و مک و سفید کنندههای پوست شروع شد و با تغییر فرهنگ و نوع گفتوگوها پیرامون رنگ پوست، به محصولات روشن کننده تبدیل شدهاند؛ اما چون تقاضای آن کاهش نیافته تولید و فروش آنها همچنان ادامه دارد.
سفیدکنندههای پوست را میتوان از همه جا تهیه کرد؛ از فروشگاههای کوچک و سوپرمارکتها و بازارهای محلی گرفته تا کلینیکهای سطح بالا، وبسایتها، رسانههای اجتماعی و حتی مستقیماً از خانه های مردم. به این ترتیب، تولیدکنندگان طیف گستردهای را تشکیل میدهند که شرکتهای بزرگ چندملیتی تا داروخانههای کوچک محلی را شامل میشوند.
بسیاری از شرکتهای چندملیتی طیف وسیعی از محصولاتی را که بهعنوان محصولات سفیدکننده پوست به بازار عرضه میشوند یا برچسبگذاری شدهاند، میفروشند، که اغلب به عنوان هدف قرار دادن لکههای تیره یا رنگ ناهموار پوست توصیف میشوند.
بسیاری از محصولات ساخت این شرکتهای چندملیتی فقط در آسیا، آفریقا و خاورمیانه به فروش میرسند و در بازارهای داخلی خود عرضه نمیشوند.
در گذشته، تبلیغات در آسیا و آفریقا زنانی را به تصویر میکشیدند که با روشنتر کردن پوست خود، شغل یا مرد رویایی خود را پیدا میکنند. امروزه شرکتهای تولید کننده اینگونه محصولات در پاسخ به درخواستها برای تولید محصولاتی برای همه رنگ پوستها، برندینگ و بازاریابی خود را تغییر دادهاند. اما محصولاتشان همچنان در دسترس است.
جنبش جان سیاهان مهم است برخی شرکتها را وادار کرد تا با استانداردهای دوگانه خود برخورد کنند. این شرکتها در حالیکه ادعا میکردند از برابری نژادی حمایت میکنند محصولات سفیدکننده میفروختند.
خرید محصولات سفیدکننده در رسانههای اجتماعی
اینستاگرام و فیسبوک بازارهای محبوبی برای خرید و فروش محصولات سفید کننده پوست هستند.
تیک تاک نیز یکی از پلتفرمهای اصلی است که در آن سفید کردن پوست و محصولات آن تبلیغ میشود.
محصولات تجاری و محصولات حاوی مواد سمی به راحتی در وبسایتهای واسطه مانند آمازون و ای بی (eBay ) قابل دسترس و خریداری هستند.
فعالان و نهادهایی که برای ممنوعیت فروش محصولات سفیدکننده حاوی مواد سمی مبارزه میکنند، خواهان تعیین مسئولیت قانونی بیشتر برای سایتهای واسطه برای کاهش فروش محصولات غیرقانونی در این پلتفرمها هستند.
سی ان ان از این وبسایتها پرسیده که آیا از فروش محصولات سفیدکننده پوست حاوی مواد سمی ،که اغلب غیرقانونیاند، بر روی پلتفرمهای خود اطلاع دارند و در اینصورت، آیا کاری برای نظارت و توقف چنین فعالیتهایی انجام میشود؟ همچنین از آنها خواسته شد به انتقادات در این زمینه که فراهم کردن امکانات و شرایط برای فروش این نوع محصولات باعث ترویج رنگگرایی و تداوم ایدهآلهای زیبایی بر مبنای رنگ پوست سفید میشود، پاسخ دهند.
هر دو وبسایت اعلام کردند با فروشندگانی که قوانین وبسایت را زیرپا میگذارند برخورد میکنند. فیسبوک (متا) با اینکه بیانیهای در اختیار سی ان ان قرار نداد اما گفت منابع وسیعی را برای اعمال قوانین خود و جلوگیری از این تخلفات اختصاص داده است و همواره با نهادهای قانونی مربوطه برای تنظیم قوانین خود مشورت میکند. تیک تاک نیز بدون ارائه بیانیهای اطلاعاتی را در اختیار سی ان ان قرار داد که نشان میدهد این شرکت از ترکیبی از فنآوریها و تیمهای نظارتی برای شناسایی، بررسی و در صورت لزوم حذف محتوا یا حسابهایی که قوانین کاربران را نقض میکنند، استفاده میکند.
اما وقتی سیانان ویدیویی از شخصی که با استفاده از یک محصول، عمل سفید کردن پوست را تبلیغ میکرد، را در اختیار تیک تاک قرار داد، این شرکت گفت ویدیوی ارائه شده یک محتوای ارگانیک است نه یک تبلیغ و در نتیجه قوانین کاربران را نقض نمیکند.
آمازون و ای بی نیز در پاسخ به سوالات سی ان ان توضیحاتی مشابه دادند و تاکید کردند با فروشندگانی که از این سایتها برای فروش محصولات خود استفاده میکنند برخورد جدی میشود. سی ان ان با ارائه مواردی از تخلفات به این دو سایت از آنها خواسته در مورد ادامه این نوع تخلفات توضیح دهند. آمازون پاسخی نداد و ای بی نیز با تکرار پاسخ پیشین خود گفت نسبت به برخورد با متخلفان متعهد و جدی است.
به نظرمیرسد میزان و سطح برخورد با این نوع تخلفات در دنیای مجازی با حجم آن تناسبی ندارد و بار مسئولیت بر دوش مصرف کننده باقی میماند.