به گزارش جروزلمپست، پیشرفت در روابط میان اسرائیل و عربستان سعودی مایه نگرانی جمهوری اسلامی شده است. یکی از نشانههای آن هم پرداختن بسیار به سفر پیش روی جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا به خاورمیانه در رسانههای داخلی و تلاش تهران برای بهبود روابط با ریاض، با میانجیگری بغداد است.
در همین راستا ایران پذیرای مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق بود و روابط مساعد با ترکیه را هم پس از بهبود روابط ترکیه و اسرائیل، از سر گرفت.
جمهوری اسلامی همچنین شاهد سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به ترکیه بود که این هم نشانهای دیگر از مسیر پر پیچ و خم دیپلماتیک پیشروی تهران است.
علاوه بر گزارش جروزلم پست، گزارشهای اخیر وال استریت ژورنال نیز حاکی از تلاش واشینگتن برای گفتوگو درباره دفاع، با اسرائیل و برخی دیگر از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است. چنین مکالماتی تهدید پهپادی و موشکی ایران را نیز در بر میگیرد.
گفتوگوی آمریکا با عربستان سعودی، قطر و دیگر کشورهایی که اسرائیل رابطهای رسمی با آنها ندارد، در جهت تلاش برای عادیسازی روابط اسرائیل با آنهاست.
عربستان سعودی پیشتر حمایت خود را از توافق صلح اسرائیل با برخی کشورهای عربی موسوم به پیمان ابراهیم اعلام کرده است اما ریاض هنوز رسما با اسرائیل رابطه دیپلماتیک ندارد.
همزمان با اعلام سفر بایدن به خاورمیانه ، بنی گنتس، وزیر دفاع اسرائیل اعلام کرد این کشور و کشورهای عربی که در نگرانی از تهدیدهای جمهوری اسلامی وجه اشتراک دارند، باید تواناییهای نظامی خود را با حمایت واشینگتن تقویت کنند.
گنتس گفت که «مواجهه با جنگطلبی ایران» باید از سطح همکاری فراتر رود و «ایجاد نیروی منطقهای»، به رهبری و تقویت آمریکا نیاز دارد.
چشم جمهوری اسلامی خیره به آمریکا
به گزارش جروزلم پست با تکیه بر رسانههای داخلی ایران، مسأله سفر بایدن به خاورمیانه برای جمهوری اسلامی پراهمیت است. تهران میداند که آمریکا به کمک عربستان سعودی برای سامان دادن به بازار انرژی در ایالات متحده و به ویژه مهار قیمت نفت نیازمند است اما یکی از اهداف اصلی سفر بایدن به خاورمیانه از منظر جمهوری اسلامی تلاش برای عادیسازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی است.
رسانهها پیشتر گزارش داده بودند موضوع میانجیگری آمریکا برای عادیسازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل، یکی از محورهای سفر بایدن به خاورمیانه خواهد بود.
جروزلم پست اما تأکید دارد که سفر بایدن تنها به تلاش برای عادیسازی رابطه اسرائیل با عربستان سعودی محدود نیست و بایدن با این سفر به دنبال تحکیم روابط واشینگتن با ریاض است.
سفارت عربستان سعودی در واشینگتن پس از اعلام برنامه سفر بایدن نوشت این سفر «مشارکت تاریخی و استراتژیک» میان ریاض و واشینگتن را تقویت خواهد کرد.
برنامه سفر بایدن چیست؟
بنا بر اعلام کاخ سفید، جو بایدن روزهای ۱۳ تا ۱۶ ژوییه (۲۲ تا ۲۵ تیر)، به اسرائیل، کرانه باختری رود اردن و عربستان سعودی سفر میکند.
رئیسجمهوری آمریکا در کرانه باختری رود اردن با محمود عباس، رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین ملاقات خواهد کرد.
بنا بر اعلام کاخ سفید، بایدن پس از دیدار از اسرائیل به عربستان سعودی خواهد رفت که اکنون ریاست دورهای شورای همکاری اقتصادی خلیج فارس را بر عهده دارد. او در نشست این شورا شرکت میکند.
دیگر شرکتکنندگان این نشست رهبران امارات متحده عربی، بحرین، عمان، کویت، قطر، مصر، اردن و عراق خواهند بود.
سفر بایدن به جده شامل یک پرواز مستقیم «تاریخی» از اسرائیل به عربستان سعودی خواهد بود.
نظرات و انتقادات
وبسایت «میدل ایست مانیتور»، سازمان پایش رسانهها در زمینه مسائل خاورمیانه، با تکیه بر مصاحبه چند تحلیلگر سیاسی با خبرگزاری فلسطینی صفا، سفر بایدن به خاورمیانه را شامل دو هدف جدی خواند.
احمد رفیق عوض و حسام الدجنی، دو تحلیلگر فلسطینی، هدف بایدن از سفر به خاورمیانه را مهار افول اقتصادی در نتیجه جنگ اوکراین و محدود کردن تهدید جمهوری اسلامی از طریق ایجاد یک اتحاد با اسرائیل و کشورهای عربی دانستند.
رفیق عوض یکی از دلایل اصلی سفر بایدن را پایان دادن به کمبود حاملهای انرژی به ویژه در بازارهای آمریکا، از طریق ترغیب کشورهای عربی به افزایش تولید نفت و جلوگیری از شکل گرفتن اتحاد این کشورها با روسیه دانست.
بنا بر گفته عوض، مسأله فلسطین در اهداف سفر بایدن به خاورمیانه جای نمیگیرد.
به گفته او، بایدن تنها رئیسجمهوری آمریکاست که برنامهای برای حل مناقشه بین فلسطین و اسرائیل ندارد: «آمریکا در بحبوحه مشکلاتش با روسیه و چین علاقهای ندارد به مسأله فلسطین بپردازد.»
عوض تأکید کرد که اسرائیل از سفر بایدن بیشترین سود را خواهد برد.
بروس ریدل، تحلیلگر آمریکایی اندیشکده بروکینگز ایالات متحده هم با اشاره به اینکه بایدن در ابتدای دوره ریاستجمهوریاش پایان دادن به جنگ یمن را اولویت خوانده بود، گفت سفر بایدن به عربستان سعودی میتواند فرصتی برای پایان دادن به جنگ یمن باشد.
او گفت: «بایدن باید به ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی و محمد بن سلمان، ولیعهد، برای رفع انسداد کامل در شمال یمن و دائمی کردن آتشبس موقت در یمن اصرار بورزد.»
تصمیم بایدن برای سفر به اسرائیل و عربستان سعودی اما با انتقادهایی روبهرو شده است.
به گزارش گاردین، یکی از پررنگترین انتقادها به تصمیم بایدن برای سفر به اسرائیل به دلیل مرگ شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی-آمریکایی است. ابوعاقله اخیرا در اردوگاه جنین گلوله خورد و جان سپرد. بنا بر گزارش دفتر حقوق بشر سازمان ملل، او به ضرب گلوله نیروهای اسرائیلی کشته شد.
انتقاد دیگر به سفر بایدن به عربستان سعودی مرتبط با مسأله قتل جمال خاشقچی، روزنامهنگار سعودی است که در سال ۲۰۱۸ در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول به قتل رسید.
دولت بایدن پیشتر نقش محمد بن سلمان را در عملیات قتل خاشقچی تأیید کرده بود.
بایدن اما در سفر پیش رو با محمد بن سلمان هم دیدار خواهد داشت.
به گزارش گاردین، با وجود برنامه هستهای ایران و گسترش حضور چین در خاورمیانه، آمریکا دریافته است روابط نامطلوب با عربستان سعودی به نفع این کشور نیست.
سفر بایدن اولین سفر او در مقام رئیسجمهوری ایالات متحده آمریکا به خاورمیانه است.