از دلشکستگی مردن تا پیش از سال ۲۰۰۲ و زمانی که دکتر هیکارو ساتو و همکارانش در بیمارستان شهر هیروشیما آن را مورد پژوهش قرار دادند و به توضیحش پرداختند، بیشتر به آرایهای ادبی میمانست. ساتو این عارضه را کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو نامید، چیزی که سریع به «نشانگان قلب شکسته» معروف شد.
کاردیومیوپاتی به عارضههایی که ماهیچه قلب را درگیر میکند اطلاق میشود اما دانشمندان اخیرا کشف کردهاند که انسان میتواند از شدت شادی نیز بمیرد و دلیل این نوع مرگ هم چیزی جز کاردیومیوپاتی توکاتسوبو نیست.
بر قیاس نشانگان قلب شکسته، طبیعتا این عارضه هم «نشانگان قلب شاد» نامیده شد.
سوال این است کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو چیست؟ از آن چه میدانیم و چرا مردم از آن میمیرند؟
در ابتدا باید تأکید شود که کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو بهندرت کشنده است و همچون دیگر کاردیومیوپاتیها، عارضههای درگیرکننده عضله قلب، مردم پس از چندین ماه و بدون آسیب طولانیمدت به این عضو، از آن بهبود مییابند.
نشانگان قلب شکسته به این دلیل اینگونه نامیده شده که در قلب افرادی که به چنین عارضهای مبتلایند، بطن چپ، که حفره اصلی قلب برای پمپاژ خون است، شکل نامعمولی دارد.
هیکارو ساتو شکل بطن چپ قلب در این افراد که بالای آن باریک و پایین آن بادکنکی و متورم است، به یک کوزه سفالی تشبیه کرد. این نوع کوزه، در ژاپن و بهویژه در قدیم، برای به دام انداختن و شکار اختاپوس،در زبان ژاپنی توکاتسوبو، استفاده میشد؛ پس ساتو این عارضه را توکاتسوبو نامید.
تورم بادکنکی اینچنینی در بطن چپ قلب، ماهیچه قلب را ضعیف میکند و بر توانایی آن برای برای پمپاژ مؤثر خون تأثیر میگذارد.
موارد بیشتر یا آگاهی بهتر؟
نتایج پژوهشی بر روی حدود ۱۳۵ هزار نفر در ایالات متحده که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۷ انجام گرفت، نشان داد که طی دوره ۱۱ ساله تحقیق، شمار افرادی که برای آنها تشخیص کاردیومیوپاتی داده شده بود مرتبا افزایش یافته. احتمال روی دادن این عارضه در زنان، با ۸۸ درصد، بیشتر بود و اغلب در افراد ۵۰ سال به بالا تشخیص داده شده بود.
پزشکان حالا قادرند موارد بیشتری از کاردیومیوپاتی را تشخیص دهند چون آگاهی درباره این عارضه بیشتر شده است، عمر انسان افزایش یافته است و ابزار تشخیص بهتری برای این عارضه موجود است.
تا همین تازگیها، نشانگان قلب شکسته با استرس عاطفی و جسمی قابل توجه، مرتبط دانسته میشد. دقیقا همان ساز و کاری که در آن استرس موجب میشود شکل قلب عوض شود و نشانههای بروز چنین تغییراتی در فرد ظاهر شود که احساس درد در قفسه سینه و تنگی نفس از جمله آنهاست.
البته فهم اینکه استرس چگونه قادر به ایجاد چنین تغییراتی است هنوز به طور کامل ممکن نشده است.
پزشکان متوجه شدند چنین تغییرات زیانباری برای قلب، در افراد مبتلا به عارضههای دیگر همچون فئوکروسیتوما، عارضهای نادر که در آن غده یا تومور در غدد آدرنال رشد میکند یا در اشخاصی با اختلالات سیستم عصبی مرکزی نیز وجود دارد.
در چنین عوارضی، هورمونهای کاتکولامین که هورمونهایی همچون آدرنالین، نورادرنالین و دوپامین از آن دستهاند، اضافه ترشح میشوند و این خود نشانهای دال بر این است که شاید این هورمونها در کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو هم نقش بازی میکنند.
گمان محققان درباره نقش این هورمونها در کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو، با پدید آمدن همان شکل بادکنکی و تورم در بطن چپ قلب افرادی که در هنگام جراحی زیبایی بینی به آنها کاتکولامین تزریق میشود، تقویت شده است.
در شرایط استرسزا، ترشح کاتکولامینها افزایش مییابد و بر بدن تأثیر میگذارد؛ به ویژه بر قلب و زمانی که این عضو، تپش و شدت ضربان قلب را بالا میبرد.
البته چنین تأثیری در شرایط استرسزا جای تعجب ندارد چون ذهن و بدن هر دو در چنین شرایطی اغلب به واکنش «جنگ یا گریز» متوسل میشود که چنین پاسخی خود ترشح کاتکولامینها را برمیانگیزد.
شنیدن خبر سرطان، سوگواری از دست دادن عزیزان، خشونت خانگی، تصادف رانندگی و حتی سخنرانی عمومی از جمله وقایع استرسزایی هستند که میتوانند سبب تاکوتسوبو شوند.
آن روی سکه
پژوهشگران در آلمان اخیرا از تشخیص تاکوتسوبو در افرادی خبر دادند که در وقایعی شاد همچون جشن عروسی، تولد نوه و بردن لاتاری این عارضه را از خود نشان دادهاند.
از ۹۱۰ بیمار در این پژوهش اخیر که یک واقعه عاطفی باعث بروز نشانگان تاکوتسوبو در آنها شده بود، ۳۷ نفر نشانگان قلب شاد و ۸۷۳ نفر نشانگان قلب شکسته داشتند اما برخلاف نشانگان قلب شکسته که بیشتر زنان را درگیر میکند، نشانگان قلب شاد بیشتر در مردان مشاهده شده است.
پژوهشگران دریافتند که مرگ و عوارض ناشی از نشانگان قلب شاد و قلب شکسته تقریبا یکسان و البته نادر است.
پس، از احساساتی شدن درباره وقایع بزرگ زندگی نترسید چون احتمال اینکه جانتان را بگیرند کم است اما اگر درد و فشاری در قفسه سینهتان احساس کردید، حتما کمک پزشکی بگیرید.