دالایی لاما، رهبر مذهبی تبت، از این که از پسر بچهای خواسته بود زبانش را بمکد، عذر خواست. انتشار ویدیوی این ماجرا موجی از اعتراض برانگیخت. وبسایت کانورسیش در مقالهای به گوشهای از باورهای بوداییان تبت، گذشته دالایی لاما، روند انتخاب جانشین او و مشکلات سر راه آن پرداخته است.
ویدیوی درخواست دالایی لاما از پسر بچه برای مکیدن زبان او کمتر از دو ماه پیش در مراسمی با حضور هوادارانش در شمال هند گرفته شده است؛ جایی که او پس از قیام نافرجام تبت در سال ۱۹۵۱ علیه قدرت، در آنجا در تبعید زندگی میکند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، کاربران اینترنت رفتار او را «منزجرکننده» و «کاملا ناسالم» نامیدند.
برخی کاربران هم بر این نظرند که وقتی در مقابل دوربین چنین اتفاقهایی میافتد، در خفا ممکن است چه ماجراهایی در جریان باشد؟
دالایی لاما در جهان به عنوان رهبر جنبش خودمختاری تبت نیز شناخته میشود اما با وجود اهدای جایزه صلح نوبل به او در سال ۱۹۸۹، میزان دعوتهای رهبران و شخصیتهای سراسر جهان از او بسیار کاهش یافته است.
این در حالی است که مقامات چین او را «گرگی در لباس راهب» توصیف میکنند.
به دلیل روابط پرتنش دالایی لاما با حکومت چین، این که او به دنبال تعیین جانشین برای خودش است، مشکلات بسیاری به وجود خواهد آورد.
پس از الحاق تبت به چین در دهه ۱۹۵۰، چین به دنبال اعمال کنترل بر فرآیند انتخاب رهبران بودایی بهویژه دالایی لاماها برآمد. در سال ۲۰۱۱، وزارت امور خارجه چین گفت که خودش دالایی لامای بعدی را منصوب میکند و نیازی نیست راهبان بودایی او را منصوب کنند.
دالایی لامای فعلی، تنزین گیاتسو، چهاردهمین دالایی لاما، در ژوییه ۲۰۲۳ به ۸۸ سالگی میرسد و البته وقت آن است که گفتوگوهایی درباره جانشینی او به میان بیاید.
دالایی لاماها رهبرانی مذهبیاند که «فقط برای منفعت بقیه» کار میکنند.
برای بوداییان، مقصد نهایی رسیدن به روشنضمیری یا نیروانا و رهایی از چرخه مرگ و زندگی است. بوداییان ماهایانا معتقد به تناسخاند و بر این باورند که «بودهیساتوا» دوباره متولد میشود تا درد و رنج جهان را به دوش بکشد و به دیگران برای رسیدن به روشنضمیری یا همان نیروانا کمک کند.
دالایی لامای فعلی چطور انتخاب شد؟
تنزین گیاتسو، چهاردهمین دالایی لاما و دالایی لامای فعلی، تنها چهار سال داشت که به این مقام رسید.
جستوجو برای یافتن او کمی پس از مرگ سیزدهمین دالایی لاما آغاز شد و راهبان، نشانههای محل تولد دوباره سیزدهمین دالایی لاما را شناسایی کردند.
معمولا نشانههایی از این که دالایی لامای بعدی کجا به دنیا خواهد آمد وجود دارد و آزمونهایی که نشان میدهد جانشین درست پیدا شده است.
انتخاب دالایی لاما به روایت خود او
چهاردهمین دالایی لاما نخستین خاطرات خود را تعریف میکند و این که یکی از راهبانی را که به جستوجو در روستا آمده بودند، شناسایی کرده بوده. راهبان با لباس مبدل آمده بودند تا معلوم نشود دنبال چه کسیاند.
در برخورد با گروه راهبان، دالایی لامای کودک درباره گردنبند تسبیحمانندی که یکی از راهبان دور گردن داشته سوال میکند: گردنبند مهره که متعلق به سیزدهمین دالایی لاما بود.
پس از آن برخورد، گروه راهبان بار دیگر بازمیگردد تا پسربچه را بیازماید و از او بپرسد کدام اموال به سیزدهمین دالایی لاما تعلق دارد که کودک همه آنها، از جمله یک طبل و عصا را درست تشخیص میدهد.
چین و جنجال دالایی لاما
امروزه هم روند انتخاب دالایی لاما بر طبق همان سنت گذشته است اما در سال ۱۹۵۰ دولت کمونیست چین تبت را اشغال و تاکید کرد که تبت متعلق به چین است.
دالایی لاما در سال ۱۹۵۹ گریخت و در تبعید، دولتی بنا گذاشت. دالایی لاما مورد احترام مردم تبت است و تبتیها طی ۷۰ سال حکمرانی چین بر تبت، وفاداری به او را حفظ کردهاند.
در سال ۱۹۹۵ دولت چین دالایی لاما را به دلیل انتخاب پانچن لامایی شش ساله بازداشت کرد؛ چین همچنان افشا نمیکند پانچن لاما کجاست و اطلاعاتی درباره او نمیدهد.
اقتدار معنوی پانچن لاما در مقام دوم پس از دالایی لاماست و نقش کلیدی در تعیین دالایی لامای جانشین دارد.
با بازداشت یازدهمین پانچن به دست دولت چین، تبتیها شورش کردند و دولت چین در واکنش، پسر یکی از افسران امنیتی چین را به عنوان یازدهمین پانچن لاما معرفی کرد.
چین میخواهد دالایی لامای بعدی را خودش منصوب کند اما برای بودائیان تبت مهم است که در فرآیند چنین انتخابی دخالت داده شوند.
گزینههای آتی برای انتخاب دالایی لامای بعدی
با توجه به تهدیدهای چین، چهاردهمین دالایی لاما بیانیههایی منتشر کرده است که مشروعیت پانزدهمین دالایی لاما -دستنشانده چین- را دشوار خواهد کرد.
چین از سویی اعلام کرده که تبت دیگر نیازی به دالایی لاما ندارد و از سوی دیگر گفته که اگر مردم تبت خواهان حفظ این وجه از فرهنگ بودایی تبتیاند، صاحباختیارند.
دالایی لامای فعلی اشاره کرده که او در ۹۰ سالگی انتخاب خواهد کرد آیا دوباره متولد شود یا نه؟
یک راه هم این است که دالایی لاما خودش دالایی لامای بعدی را قبل از مرگش مشخص کند و قدرت روحانیاش را خودش با دست خودش به جایگزینش واگذار کند.
دالایی لاما همچنین گفته که اگر در خارج تبت بمیرد و پانچن لاما در آن زمان همچنان مفقود باشد، تناسخ او در خارج تبت و به احتمال خیلی زیاد در هند رخ خواهد داد.
کارشناسان معتقدند دولت چین با همان پانچن لامایی که خودش منصوب کرده در تبت به دنبال دالایی لامای بعدی خواهد گشت.
دالایی لاما پیش از این گفته بود ممکن است در کالبد یک زن به زندگی برگردد و این که آن زن باید «زن خیلی زیبایی» باشد که این اظهارنظر او با انتقادات گسترده روبهرو شد.
دالایی لامای فعلی بارها تاکید کرده که هیچکس در تبت به انتخاب دولت چین اعتماد نخواهد کرد و تبتیها هرگز یک دالایی لاما را که چین بر سر کار بگذارد، نخواهند پذیرفت.
ایالات متحده اما با حمایت از دالایی لاما در دسامبر ۲۰۲۰، خودمختاری مردم تبت را به رسمیت شناخت و دولت بایدن هم دوباره در مارس ۲۰۲۱ اعلام کرد دولت چین نباید هیچ نقشی در جانشینی دالایی لاما داشته باشد.
نظر به تمام این اوصاف، روند پیدا کردن پانزدهمین دالایی لاما متفاوت خواهد بود و احتمالا در خارج تبت و پیش چشم رسانههای بینالمللی و تبتیان در تبعید، در تاریخ ثبت خواهد شد.