هیچ‌وقت به تاریخچه خودارضایی یا رواج آن در قلمرو حیوانات فکر کرده‌اید؟ محققان می‌گویند از سگ‌ها گرفته تا دلفین‌ها، خودارضایی بین حیوان‌ها امری معمول است.

در تحقیقی تازه، تیمی از پژوهشگران کوشیدند تا صحت این فرضیه را اثبات کنند که خودارضایی در نخستی‌سانان تکامل یافته است تا شانس تولیدمثل را بالا ببرد و احتمال انتقال بیماری‌های مقاربتی را کاهش دهد.

نخستی‌سانان، نخستی‌ها یا پریمات‌ها (به انگلیسی: Primates) یکی از راسته‌های پستانداران با بیش از ۳۵۰ گونه شمارش شده، از فرورده جفت‌داران است که شامل تمامی میمون‌ها، میمون‌های انسان‌نما و انسان می‌شود.

پژوهشگران در این تحقیق روی نخستی‌سانان که انسان‌ها هم به همان رده تعلق دارند تمرکز کردند.

به گفته آن‌ها خودارضایی در نخستی‌سانان بسیار معمول است. مثلا شامپانزه‌های جوان از میوه‌های نیم‌خورده، اسباب‌بازی جنسی درست می‌کنند.

اما با وجود بسیار معمول بودن خودارضایی، تحقیقات در این زمینه بسیار محدود است. در پژوهش‌های مربوط به تکامل، خودارضایی یک علامت سوال بزرگ است چون ظاهرا به کار تولید مثل نمی‌آید و دلیلی برای بقا هم به نظر نمی‌رسد.

بسیاری نیز آن را رفتاری انحرافی و غیرمعمول تلقی می‌کنند یا می‌گویند خودارضایی وقت‌گیر و انرژی‌بر است.

خودارضایی در نخستی‌سانان

محققان در پژوهش مذکور، ابتدا خودارضایی در نخستی‌سانان را بررسی کردند.

نتیجه تحقیق این بود که خودارضایی در تمامی گروه‌های سنی، از نر و ماده (مرد و زن)، چه در آزادی و چه اسارت، رواج دارد.

همچنین مشخص شد که خودارضایی رفتاری تاریخی در میان نخستی‌سانان است: اجداد همه میمون‌ها و گوریل‌ها، از جمله انسان‌ها خودارضایی می‌کرده‌اند. پس احتمال اینکه خود‌ارضایی عادتی باشد که گونه‌های مختلف میمون‌ها و گوریل‌ها در مسیر تکامل پیدا کرده باشند، کم است.

آیا خودارضایی شانس تولید مثل را بالا می‌برد؟

تحقیقات نشان می‌دهند در ایگواناهای دریایی، نرهای بزرگ‌جثه‌تر، ماده‌ها را به صورت انحصاری در اختیار می‌گیرند و اگر نر کوچک‌جثه‌ای را در حال جفت‌گیری با ماده ببینند، آن‌ها را از هم جدا می‌کنند.

برای حل این مشکل، نرهای کوچک‌جثه خودارضایی و اسپرم‌شان را در یک کیسه کوچک در سر آلت جنسی‌شان جمع می‌کنند تا در اولین فرصتی که برای جفت‌گیری مهیا شد، آن را طی عمل جفت‌گیری خالی کنند.

همین ترفند، شانس تولید مثل نر کوچک‌جثه را تا ۴۱ درصد افزایش می‌دهد.

گرچه نخستی‌سانان کیسه مخصوصی برای انباشتن اسپرم ندارند اما تحریک شدن (خودارضایی) نر پیش از سکس، همچنان راهبرد خوبی برای نرهای رده‌پایین است چون احتمال اینکه نرهای رده‌بالا موقع سکس آن‌ها را متوقف کنند زیاد است.

از سوی دیگر، خودارضایی در جنس نر او را قادر می‌سازد پس از انزال، اسپرم کهنه را با اسپرم تازه و پرکیفیتی جایگزین کند که می‌تواند از باقی نرها پیشی بگیرد.

نتیجه تحقیق مذکور همچنین نشان می‌دهد خودارضایی شانس تولید مثل نرها را افزایش می‌دهد چون سیستم‌های جفت‌گیری طراحی‌شده با رقابت بالا بین آن‌ها، باعث تکامل خودِ خودارضایی در مسیر تکامل شده است.

همچنین تحریک شدن جنسی ماده نه تنها «پیاچ» واژن را افزایش می‌دهد بلکه محیط پذیراتری برای اسپرم فراهم می‌کند تا ترشحات واژن، اسپرم‌های کم‌کیفیت را کنار زده و اسپرم‌های باکیفیت را با سرعت بیشتری به سمت رحم هدایت کند.

انقباضات ارگاسم هم می‌تواند اسپرم‌ها را سریع‌تر به مقصدشان برساند.

خودارضایی برای نظافت آلت جنسی

نوعی سنجاب نر بعد از سکس خودارضایی می‌کند و هر چه شرکای جنسی بیشتری داشته باشد، بیشتر خودارضایی می‌کند.

همچنین اگر شریک جنسی‌اش پیش از او دفعات زیادی سکس داشته باشد، این نوع سنجاب نر، حتی بیشتر از قبل هم خودارضایی می‌کند.

به نظر می‌رسد که در جنس نر، این رویه آزاد کردن اسپرم از طریق خودارضایی بعد از سکس، به نوعی تمیزکاری عضو جنسی باشد.

اما احتمال اینکه خودارضایی زنان برای تمیزکاری پس از سکس و رها شدن از شر بیماری‌های مقاربتی تکامل یافته باشد کم است.

پیاچ بالای محیط واژن در هنگام تحریک جنسی نیز واژن را همان‌طور که بیشتر پذیرای اسپرم است، بیشتر هم مستعد عوامل بیماری‌زا خواهد کرد.

تحقیق مذکور این فرضیه را که خودارضایی ممکن است در مردان یک راهبرد برای جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی باشد تقویت می‌کند.

خودارضایی در زنان و جای خالی مستندات درباره آن

نتایج تحقیق مذکور نشان می‌دهد ظاهرا خودارضایی در زنان کمتر از مردان رایج است.

در این پژوهش تازه، مدرکی دال بر کارکرد تکاملی خودارضایی برای زنان پیدا نشده است اما این به آن معنا نیست که تحقیقات مذکور نشان‌گر آن چیزی‌ است که واقعا جریان دارد.

چنین نتیجه‌ای تا حدودی ناشی از آن است که انگیختگی جنسی زنان و خودارضایی در آنان، به آشکاری انگیختگی جنسی و خودارضایی در مردان نیست.

از سویی دیگر، این وضعیت به روال عمومی در تحقیقات علمی یعنی «غیاب حیرت‌آور اطلاعات درباره آناتومی و رفتار جنسی زنان» اشاره دارد.

از دیرباز پژوهش درباره زنان همواره به نفع تحقیق درباره مردان به گوشه‌ای رانده شده است.

محققان پژوهش مذکور هم عزم داشتند تا تکامل خودارضایی را در زن و مرد بررسی کنند اما تصمیم آن‌ها به بن‌بست خورده است چون نتوانسته‌اند درباره زنان به اندازه مردان اطلاعات جمع کنند.

نتیجه کلی اما این است که خودارضایی رفتار معمولی بسیاری گونه‌ها، از نر و ماده و در آزادی و اسارت است و کسانی هم که با خودارضایی سر ناسازگاری دارند و آن را غیرطبیعی یا اشتباه می‌دانند، باید نگاهی به اقوام نخستی‌سان‌ خود بیندازند.