دههها تلاش دانشمندان برای درمان سرطان، امروز به نقطه عطف خود رسیده است. آسوشیتدپرس گزارشی منتشر کرده که در آن پژوهشگران میگویند دور نیست آن روزی که بتوان این بیماری را تنها با تزریق یک یا چند «واکسن» مهار کرد.
از نزدیک گردآبی را دیدم که با بیرحمی آرزوها را میبلعید و اطرافیان را با احساس کرختی و ناتوانی تنها میگذاشت. بعضی وقتها بازیاش میگرفت؛ یا شاید این او بود که میتوانست با تمام وجود، بیماری را پس بزند، چون عاشق زندگی کردن بود ....
آخرین باری که او را دیدم از یادم نخواهد رفت. چشمانی پر امید میان چهره نحیفی که با وجود چهار سال مبارزه با بیماری، همچنان میدرخشید. برنامه زیادی برای سال جدید داشت. چون عجله داشتم، مکالمهمان نصفه ماند اما هنوز هم نمیتوانم آن لحظه را فراموش کنم ...
گفتم: «چهارشنبهسوری میبینمت!»
اما او دقیقا همان روز از بین ما رفت. او در نهایت تسلیم شد ....
واکسنهایی برای درمان و جلوگیری از بازگشت سرطان
اینک گام نوینی در درمان سرطان برداشته شده که میتواند با تزریق واکسن، تومورها را کوچک کرده و از بازگشت مجدد آنها جلوگیری کند.
پس از دههها تلاش در زمینه درمان سرطان، دانشمندان میگویند تحقیقاتشان به نقطه عطفی رسیده است و بسیاری از آنها پیشبینی میکنند طی پنج سال آینده، واکسنهای بیشتری تولید شود.
این واکسنها مانند نمونههای سنتی نیستند که از بروز بیماری جلوگیری کنند بلکه عملکردشان برای کوچک کردن تومورها و جلوگیری از اوجگیری دوباره سرطان است. اهداف این درمانهای آزمایشی هم شامل سرطان سینه، ریه و سرطانهای بسیار کشنده پوست و لوزالمعده میشود.
دکتر جیمز گولی، مسوول تیم توسعه تحقیقات در درمانهای ایمنی، از جمله واکسنهای درمان سرطان در موسسه ملی سرطان میگوید: «ما در حال تلاش روی عملی کردن درمان سرطان بهوسیله واکسن و تحقیق در زمینه بهبود عملکرد آنها هستیم.»
واکسنها چگونه عمل میکنند؟
دانشمندان بیش از هر زمان دیگری میدانند چگونه سلولهای سرطانی از سیستم ایمنی بدن پنهان میشوند. واکسنهای سرطان، مانند سایر روشهای ایمنیدرمانی، سیستم ایمنی بدن را برای یافتن و از بین بردن سلولهای سرطانی تقویت میکنند. برخی از واکسنهای جدید از mRNA استفاده میکنند که برای درمان سرطان ساخته شد اما اولین بار در تولید واکسنهای کووید-۱۹ به کار رفت.
دکتر نورا دیسیس از موسسه واکسن سرطان یو وی مدیسین در سیاتل میگوید: «به منظور نتیجهبخش بودن درمان، واکسن باید به سلولهای تی (T) سیستم ایمنی آموزش دهد تا سلولهای سرطانی را خطرناک تشخیص دهند. پس از آموزش، سلولهای تی میتوانند به هر نقطه از بدن سفر کنند تا خطر را شناسایی و شکار کنند.»
او گفت: «اگر یک سلول تی فعال شده را ببینید، متوجه میشوید اندامی شبیه پا دارند. میتوانید آنها را در حال خزیدن از طریق رگ خونی و حرکت به سمت داخل بافت خطرناک ببینید.»
وجود بیماران داوطلب برای تحقیق بسیار مهم است
کاتلین جید ۵۰ ساله، اواخر فوریه و درست چند هفته قبل از اینکه او و همسرش سیاتل را برای یک سفر ماجراجویانه در سراسر جهان ترک کنند، فهمید که به سرطان سینه مبتلا شده است. او بهجای اینکه با قایق ۴۶ فوتی خود به سمت دریاچه سنت لارنس حرکت کند، روی تخت بیمارستان نشست و منتظر دریافت سومین نوبت واکسن آزمایشی خود شد تا ببیند آیا قبل از جراحی، واکسن تومور او را کوچک میکند یا خیر؟
به گفته جید، حتی اگر شانس کمی وجود داشته باشد، او احساس میکند ارزشش را دارد که ریسک کند.
پیشرفت در زمینه واکسنهای درمان سرطان چالشبرانگیز بوده است. اولین مورد درمان در سال ۲۰۱۰ در ایالات متحده برای درمان سرطان پروستاتی که گسترش یافته بود تایید شد.
برای این کار سلولهای ایمنی خود بیمار در آزمایشگاه پردازش و از طریق تزریق وریدی به بیمار بازگردانده شدند.
اولجا فین، محقق واکسن در دانشکده پزشکی دانشگاه پیتسبورگ میگوید: «تحقیقات اولیه در مورد واکسن سرطان به دلیل اینکه سلولهای سرطانی توانستند از سیستم ایمنی ضعیف بیماران پیشی بگیرند، با شکست مواجه شد.»
فین در ادامه میگوید: «تجربیات آزمایشهایی که شکست خوردند به ما این امکان را دادند که چیزهای زیادی یاد بگیریم.»
او اکنون روی بیماران مبتلا به سرطان در مراحل اولیه متمرکز شده است زیرا واکسنها به درمان سرطانها در مراحل پیشرفته کمک نمیکنند.
گروه او در حال مطالعه نتایج درمان با واکسن روی زنان مبتلا به سرطان پستان کمخطر و غیرتهاجمی به نام «کارسینوم مجرای شیری» است.
دهها سال است واکسن هپاتیت بی از سرطان کبد و واکسن اچپیوی که در سال ۲۰۰۶ معرفی شد، از سرطان دهانه رحم جلوگیری میکنند و در آینده نزدیک واکسنهای بیشتری برای جلوگیری از سرطان تولید خواهند شد.
در فیلادلفیا، دکتر سوزان دمچک، مدیر مرکز بسر در شرکت پن مدیسین ، ۲۸ فرد سالم با جهش ژنتیکی بیآرسیای را بهعنوان داوطلب برای آزمایش واکسن گردآوری کرده است. این جهشهای ژنتیکی خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان را افزایش میدهند.
آنها در تلاش هستند تا سلولهای غیرطبیعی را خیلی زود و قبل از ایجاد مشکل، از بین ببرند.
سوزان این روند را به هرس کردن دورهای یک باغ یا پاک کردن تخته سفید تشبیه میکند.
دانشمندان دیگری در حال ساخت واکسنهایی برای پیشگیری از بروز سرطان در افراد مبتلا به ندولهای پیش سرطانی ریه و سایر شرایط ارثی هستند که خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهند.
دکتر استیو لیپکین، متخصص ژنتیک پزشکی از ویل کورنل نیویورک، مسوول تیم تولید واکسنهای سرطان، میگوید: «واکسن سرطان تحولی بزرگ و نوین خواهد بود. تیم ما زندگی خود را وقف رسیدن به این دستاورد کرده است.»
افراد مبتلا به بیماری ارثی سندرم لینچ در طول زندگی ۶۰ تا ۸۰ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند.
دکتر ادواردو ویلار-سانچز از مرکز سرطان امدی اندرسون در هیوستون که مسوول دو مطالعه با بودجه دولتی در مورد واکسن سرطانهای مرتبط با سندرم لینچ است، میگوید: «جذب این افراد برای انجام آزمایش واکسن سرطان بسیار آسان بود چرا که بیماران از این موضوع استقبال میکنند.»
چشم به راه نتایج آزمایشهای آینده
شرکتهای داروسازی مدرنا و مرک بهطور مشترک بر اساس تحقیقات وسیعی که از ابتدای امسال شروع شده است در حال ساخت واکسن mRNA شخصی برای بیماران مبتلا به ملانوما (سرطان پوست) هستند. واکسنها به صورت اختصاصی برای هر بیمار و بر اساس تعداد جهشها در بافت سرطانی آنها ساخته میشوند. واکسنی که به این روش شخصیسازی شده، میتواند سیستم ایمنی بدن را برای جستوجوی اثر انگشت جهش سرطان و کشتن آن سلولها آموزش دهد اما چنین واکسنهایی گران خواهند بود.
دکتر پاتریک اوت از موسسه سرطان دانا-فاربر در بوستون میگوید: «شما اساسا باید هر واکسن را از ابتدا بسازید. اگر این شخصیسازی انجام نشود، احتمالا هزینه تولید واکسن میتواند بسیار کمتر باشد؛ درست مانند تولید واکسن کووید.»
شرکت یو وی مدیسین در حال مطالعه روی تولید واکسنهایی است که برای بسیاری از بیماران و نه فقط یک بیمار، نتیجهبخش باشد. آزمایشاتی هم در مورد درمان سرطان پستان اولیه و پیشرفته، سرطان ریه و سرطان تخمدان در حال انجام است که برخی از نتایج آنها امکان دارد به زودی و در سال آینده منتشر شوند.
تاد پیپر، ۵۶ ساله، اهل حومه سیاتل، در آزمایش واکسنی برای کوچک کردن تومورهای سرطان ریه داوطلب شده است. سرطان او به مغزش سرایت کرده اما او امیدوار است آنقدر عمر کند تا سال آینده فارغالتحصیل شدن دخترش را از دانشکده پرستاری ببیند.
پیپر درباره تصمیم خود برای داوطلب شدن میگوید: «من و سایر افرادی که در شرایط مشابه من هستند دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند اما اگر این درمان نتیجهبخش باشد به معنای بهدست آوردن همهچیز است.»
یکی از اولین کسانی که ۱۱ سال پیش واکسن سرطان تخمدان را در یک مطالعه ایمنی درمانی دریافت کرد، جیمی کریس از جزیره مرسر بود.
کریس که در سن ۳۴ سالگی به سرطان پیشرفته تخمدان مبتلا شد، فکر میکرد که در جوانی خواهد مرد. او به همین دلیل وصیتنامهای تنظیم کرد و گردنبند مورد علاقهاش را برای بهترین دوستش به ارث گذاشت. او که اکنون ۵۰ ساله است، هیچ نشانهای از سرطان ندارد و همچنان از گردنبند خودش استفاده میکند.
او میگوید: «مطمئن نیستم که آیا واکسن کمک کرد خوب بشوم یا نه. به هر حال من هنوز اینجا هستم.»