اولین پیوند موفقیتآمیز رحم در بریتانیا، فوریه سال جاری انجام و بهعنوان نقطه عطف باروری و طلوع عصری جدید قلمداد شد. محققان میگویند انجام این روش میتواند به دهها زن نابارور فرصت بچهدار شدن بدهد.
در این جراحی موفقیتآمیز، پیوند گیرنده زنی است که بدون رحم متولد شده بود. او رحم اهدایی را از خواهر بزرگترش دریافت کرد که در حال حاضر دو فرزند دارد.
قانون اهدای عضو در بریتانیا
قانون اهدای عضو بریتانیا در سال ۲۰۲۰ تغییر کرد به طوری که همه بزرگسالان بهطور خودکار اهداکنندگان عضو فرض میشوند، مگر اینکه انصراف دهند. اما تنها یک درصد از تمام افرادی که هر ساله در بریتانیا میمیرند واجد شرایط اهدای اعضای بدنشان برای نجات جان فردی دیگر هستند.
از سوی دیگر، افراد زنده، مانند خواهر این ماجرا، ۴۰ درصد از اهداکنندگان را در بریتانیا تشکیل میدهند. در واقع، افرادی وجود دارند که سلامت خود را به دلیل نوعدوستی به خطر میاندازند.
آدام بالن، استاد پزشکی باروری و جراحی در بیمارستانهای آموزشی لیدز که یک بیمار را در لیست انتظار برای پیوند رحم دارد، توضیح میدهد که چرا انجام این عمل بسیار پیچیده است.
او همچنین درباره موانع انجام این نوع از جراحی برای مردان و زنان تراجنسیتی توضیح میدهد.
جراحی رحم جایگزین برای زنانی است که مایل به حمل نوزاد خود هستند
این زن ۳۴ ساله که جراحی را با موفقیت پشت سر گذاشت، با سندرم روکیتانسکی متولد شده است. یک بیماری نادر که تقریبا یک نفر از هر پنج هزار زن را تحت تاثیر قرار میدهد.
جراحی پیوند او در ماه فوریه در مرکز پیوند آکسفورد انجام شد اما جراحان به تازگی و پس از انتشار جزییات داستان در یک مجله زنان و زایمان، این خبر را در اختیار عموم قرار دادند و اعلام کردند هر دو بیمار «در روند بهبودی» قرار دارند.
این جراحی ۹ ساعت و ۲۰ دقیقه طول کشیده اما مراحل تکمیلی پیوند پس از جراحی هم ادامه دارد و فرد دریافتکننده باید در طول بارداریهای آینده، از داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی استفاده کند تا بدنش ارگان اهدایی را پس نزند.
انتظار میرود رحم پیوندی حداکثر پنج سال قبل از برداشته شدن، در بدن این زن باقی بماند.
سابقه انجام پیوند رحم
طی ۱۰ سال گذشته عمل پیوند رحم در بیش از ۹۰ مورد در سطح بینالمللی انجام شده است که بیشتر آنها از طریق اهداکننده زنده صورت گرفتهاند و در نتیجه این پیوندها، حدود ۵۰ نوزاد به دنیا آمدهاند.
در بریتانیا هم تیم پزشکی در آکسفورد قبل از انجام این عمل روی انسان، ابتدا این روش را روی حیواناتی مانند خرگوش، خوک و گوسفند تمرین کردند.
پروفسور بالن یک کلینیک را برای درمان زنانی اداره میکند که با ناهنجاریهای مادرزادی مانند فقدان رحم متولد میشوند.
او این روش را بهعنوان «جایگزین» رحم اجارهای برای زنانی میبیند که تمایل دارند نوزاد خود را به دنیا بیاورند.
به گفته بالن، این روش برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ در سوئد انجام شد؛ جایی که استفاده از رحم اجارهای در آن «غیرقانونی» است.
اولین نوزاد متولد شده از اولین جراحی پیوند رحم در سوئد «وینسنت» نام گرفته است.
بعد از انجام پیوند رحم چه اتفاقی میافتد؟
مهمترین آزمایش این است که آیا گیرنده میتواند باردار شود و جنین را در رحم جدید خود تا پایان دوره بارداری حمل کند یا خیر؟
از آنجایی که این زن با وجود فقدان رحم در بدو تولد دارای تخمدان بوده، قبل از عمل پیوند، با استفاده از تخمکهای خود تحت آیویاف (IVF) قرار گرفته است.
او امیدوار است به زودی جنین حاصل از آیویاف در رحم اهدا شده به او کاشته شود.
این زن از زمان پیوند تاکنون سه دوره قاعدگی داشته است که پزشکان آن را نشانه مثبتی از عملکرد خوب سیستم تناسلیاش میدانند.
به گفته بالن، اگر او باردار شود، نوزاد باید با سزارین به دنیا بیاید: «رحم پیوندی معمولا پس از تکمیل خانواده برداشته میشود تا از مصرف طولانی مدت داروهای ضد پسزدگی عضو جلوگیری شود.»
آیا این جراحی راه را برای مردان یا زنان ترنس بهمنظور حمل جنین باز میکند؟
تا به امروز تنها دریافتکنندگانی که از نظر بیولوژیکی «زن» هستند در آزمایشهای حیوانی و انسانی پیوند رحم مورد استفاده قرار گرفتهاند و بالن معتقد است این پیوند برای مردان یا زنان ترنس «به این زودی انجام نخواهد شد».
برخی از دانشمندان فکر میکنند در آینده ممکن است فردی که مذکر متولد شده است، قادر باشد جنین را در رحم اهدایی خود حمل کند اما برای نتیجهبخش بودن این کار، موانع بیولوژیکی زیادی وجود دارد که باید ابتدا بر آنها غلبه کرد.
به گفته بالن، مشکل اصلی لگن مرد است که برای حمل جنین طراحی نشده است.
مشکل دیگر پیوند رحم چیزی است که بالن آن را «لولهکشی» مینامد. افرادی که بدون رحم متولد میشوند، عروق لازم را برای خونرسانی به رحم ندارند.
بالن میگوید به همین دلیل است که زن بریتانیایی این ماجرا، مجبور شد رحم اهدایی خود را به رگهای خونی در پاهایش متصل کند.
موفقیت جراحی انجام شده برای فنآوری پیوند چه معنایی دارد؟
پیوند رحم احتمالا رایجتر خواهد شد اگرچه کارشناسان انتظار دارند به دلیل کمبود اهداکننده، این جراحی در بریتانیا به حداکثر ۳۰ عمل در سال محدود شود.
دلایل مختلفی برای انجام عمل هیسترکتومی وجود دارد اما برداشتن رحم یک جراحی سنگین است که میتواند باعث یائسگی زودرس شود.
یک نظرسنجی کوچک از مردان ترنس که تحت عمل هیسترکتومی به عنوان بخشی از روند تایید جنسیت قرار گرفته بودند نشان داد ۸۸ درصد مایل به اهدای رحم خود هستند.
جراحی پیوند در بریتانیا
فنآوری پیوند عضو در بریتانیا به سرعت در حال توسعه است و سال گذشته اولین پیوند جناغ را انجام دادند.
در این جراحی، دیواره قفسه سینه یک زن مُرده در بدن ناتالی برت ۳۴ ساله قرار گرفت که تشخیص داده شده بود به سرطان پستان متاستاتیک (مرحله چهارم) مبتلا شده است.
پیوند قرنیه هم با سه هزار و ۵۲۹ عمل در سال گذشته، متداولترین عمل پیوند در بریتانیا محسوب میشود.
این در حالی است که قرنیه، قسمتی از بدن است که اکثر مردم به طور خاص تصمیم گرفتهاند پس از مرگ اهدا نکنند؛ به طوری که از هر ۱۰ نفر در لیست ثبتنام اهداکنندگان عضو اناچاس (NHS) فقط یک نفر با این درخواست موافق است.
برای افراد بیمیل، اناچاس توضیح میدهد که در اهدای قرنیه، چشمها هرگز بهطور کامل برداشته نمیشوند بلکه فقط قرنیه چشم با یک روش جراحی ساده و سریع، بدون ایجاد تاخیر در مراسم خاکسپاری یا تغییر ظاهر اهداکننده، انجام میشود.
بالن در مورد آینده جراحی پیوند اعضا هیجانزده است و میگوید که داستان موفقیت آکسفورد، «درها» را برای زنان بیشتری باز میکند تا نوزادشان را در بدن خود حمل کنند.