پایگاه ارتش آمریکا در اردن هشتم بهمن هدف حمله شبهنظامیان قرار گرفت و سه سرباز آمریکایی کشته شدند. جو بایدن برای دادن پاسخ مناسب به گروههای تحت حمایت جمهوری اسلامی تحت فشار فزاینده قرار داد. آیا این رویداد، همان نقطه بدون بازگشت است؟ آیا خاورمیانه در شرف انفجاری عظیم قرار دارد؟
حملات هفتم اکتبر حماس به اسرائیل سراسر خاورمیانه را در معرض بروز فاجعه قرار داد و پس از چهار ماه، حالا ممکن است درگیری مستقیمی بین ایالات متحده و رژیم ایران در شرف وقوع باشد اما چنین انفجار عظیمی از تنشها در خاورمیانه، نتایج فاجعهباری به دنبال خواهد داشت.
نشریه گاردین در واکنش به تحولات اخیر نوشت که خشونت از دریای سرخ گرفته تا عراق، سوریه و لبنان، طی چهار ماه گذشته به صورت اجتنابناپذیری در حال تشدید است. خشونتهایی که عمدتا از سوی شبهنظامیان طرفدار فلسطین و تحت حمایت جمهوری اسلامی اعمال میشود.
نقطه بدون بازگشت
روز هشتم بهمن گروهی از شبهنظامیان به پایگاه ارتش آمریکا در اردن حمله کردند که منجر به کشته شدن سه سرباز آمریکایی و زخمی شدن تعدادی دیگر شد. جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا، ساعاتی بعد ایران را مقصر اصلی این حمله معرفی کرد.
جمهوری اسلامی اصرار دارد نقشی در این حمله نداشته است اما این رژیم سابقهای طولانی در حمایت، آموزش و تسلیح نیروهای نیابتی شبهنظامی دارد؛ سیاستی که از سوی قاسم سلیمانی، فرمانده کشته شده نیروی قدس سپاه پاسداران آغاز شد.
به همین دلیل تعداد کمی از سیاستمداران در واشینگتن، چنین ادعاهایی را باور میکنند.
هدف راهبردی جمهوری اسلامی در منطقه چیست؟
هدف راهبردی جمهوری اسلامی، بیرون راندن نیروهای آمریکایی از پایگاههایشان در عراق، سوریه و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس و در نهایت پایان دادن به حضور ایالات متحده در منطقهای است که خود به دنبال تسلط بر آن است.
از سوی دیگر وحشت حملات هفتم اکتبر و واکنش نظامی اسرائیل با حمایت آمریکا، فرصتی استثنایی برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی فراهم کرده است.
دولت بایدن چه تصمیمی خواهد گرفت؟
هنوز مشخص نیست آیا حمله به پایگاه ارتش آمریکا در اردن، از سوی ایران بوده است یا خیر؟
به عبارت دیگر، این امکان وجود دارد که ایران یا متحدانش اشتباه محاسباتی کرده و سهوا آن گام سرنوشتساز و ترسناک را برداشته باشند.
گاردین افزود این نکته بسیار مهم است زیرا میتواند مقیاس و دامنه پاسخی را تعیین کند که بایدن قول آن را داده است.
اگر آمریکاییها به این نتیجه برسند که در مورد نتیجه و عاقبت حمله شبهنظامیان به پایگاه ارتش آمریکا در اردن خوششانس بودهاند، ممکن است حملات انتقامجویانه خود را به پایگاههایی که حمله از آنجا آغاز شده است، محدود کنند اما اگر با این فرض تصمیمگیری کنند که شبهنظامیان برای حمله به پایگاه ارتش آمریکا به اطلاعات قابل اتکایی دسترسی داشتهاند، پاسخ شدیدی در انتظار حملهکنندگان و به صورت بالقوه در انتظار داراییها و سرزمین ایران خواهد بود.
همانطور که هدایت جنگ غزه از سوی ائتلاف راست افراطی اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو نشان داده است، محاسبات سیاسی به اندازه الزامات نظامی در گرفتن این تصمیم نقش دارند.
عملکرد ضعیف بایدن در قبال جمهوری اسلامی
همانطور که دونالد ترامپ، رقیب احتمالی بایدن در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا ادعا میکند، بایدن در پاسخ به حملات قبلی به پایگاهها و مواضع آمریکا در خاورمیانه ضعیف عمل کرده است.
دولت بایدن در گفتوگوهای مرتبط با مسایل هستهای و مبادله زندانیان، تلاش کرد جمهوری اسلامی را راضی نگه دارد.
گاردین پیشبینی کرد در آستانه نبرد انتخاباتی، بایدن با شرایط حال حاضر شکست میخورد زیرا ممکن است نتواند در برابر فشارها مقاومت کند.
بر اساس استدلال مشاوران بایدن، جمهوری اسلامی با وجود لفاظیهای خصمانهاش به دنبال جنگ با ایالات متحده نیست چون آنها میدانند چنین جنگی برایشان گران تمام میشود.
بر پایه گزارش گاردین، بعد از حملات هفتم اکتبر، نتانیاهو و راست افراطی در اسرائیل از برخی جهات به تهران در رسیدن به اهدافش، شوراندن دولتهای عربی میانهرو و افکار عمومی علیه آمریکا و در عین حال خجالتزده کردن متحدان اروپایی مانند بریتانیا، کمک میکنند.
پس از هفتم اکتبر، بایدن در ارائه حمایت بیقید و شرط ایالات متحده به اسرائیل اشتباه محاسباتی کرد.
او در ملاءعام به نتانیاهو اختیار تام داد.
حالا هم ممکن است بایدن دوباره اشتباه کند اما این بار با پیامدهای وحشتناکتری مواجه خواهد شد.
برخورد نظامی مستقیم آمریکا با جمهوری اسلامی، همان فاجعه عظیم خواهد بود. چنین برخوردی، درگیری غزه را طولانیتر میکند و تقریبا بهطور قطع باعث حمله همهجانبه حزبالله به اسرائیل خواهد شد.
از سوی دیگر این برخورد میتواند درگیریهای محلی در عراق و سوریه را به جهنمی سوزان تبدیل و رژیمهای مصر، اردن و حاشیه خلیج فارس را که با غرب تعامل دارند، بیثبات کند.
دو دستگی در دموکراسیهای غربی
رویارویی غیرقابل پیشبینی ایالات متحده و جمهوری اسلامی ممکن است موجب ایجاد دو دستگی در دموکراسیهای غربی شود.
به احتمال زیاد در چنین شرایطی لندن از واشینگتن حمایت خواهد کرد و کشورهایی مانند فرانسه، آلمان و ایتالیا ممکن است برقراری ارتباط دیپلماتیک با تهران را در اولویت قرار دهند.
چین، روسیه و اسرائیل
در چنین اوضاع و احوالی از یک سو چین فرصت مناسبی برای پیشبرد جاهطلبیهای ژئوپلیتیک و ضد دموکراتیکش پیدا میکند و از سوی دیگر روسیه در تجاوز نظامی به خاک اوکراین پیش خواهد رفت.
فراتر از همه اینها، این رویارویی هدیهای برای نتانیاهو خواهد بود که مدتهاست خواستار اقدام نظامی تنبیهی علیه جمهوری اسلامی است.
گاردین نوشت حمله به ایران، اهداف دوگانه اساسی یعنی حفاظت از امنیت غرب و تغییر رفتار آخوندها را تامین نمیکند: «در حقیقت چنین تصمیمی، نتیجه معکوس به دنبال خواهد داشت.»
راهحل دو کشوری
به گفته گاردین، اقدام ایمنتر و عاقلانهتر آن است که بایدن بدون تاخیر خواستار توقف بمباران غزه از سوی اسرائیل شود.
او باید آتشبسی را به اجرا بگذارد که شرایط لازم را برای خروج گروگانهای اسرائیلی از غزه و آزادی آنها فراهم کند.
همچنین ضرورت دارد بایدن به سوی یک اقدام معتبر بینالمللی برای انجام راهحل دو کشوری برود.