سازمان بهداشت جهانی در گزارشی، آمار سالانه مرگ و میر ناشی از سومصرف الکل را ۲/۶ میلیون نفر اعلام کرد که ۴/۷ درصد از کل مرگ‌های سالانه در جهان را شامل می‌شود. بر اساس این گزارش هر سال هم ۶۰۰ هزار در اثر مصرف روانگردان‌ها و ۴۰۰ هزار در اثر مصرف موادمخدر جان‌شان را از دست می‌دهند.

سازمان بهداشت جهانی که در گزارش خود میزان مرگ و میر بر اثر سومصرف الکل در کشورهای پردآمد و کم‌درآمد را مقایسه کرده است، می‌گوید مرگ و میر در کشورهای کم درآمد به ازای هر لیتر الکل مصرفی بیشتر از کشورهای پردرآمد است. در این گزارش ایران به عنوان یک کشور کم‌درآمد طبقه‌بندی‌ شده است.

بر اساس این گزارش، نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان با اختلالات سومصرف الکل و مواد مخدر زندگی می‌کنند . ۲۰۹ میلیون نفر از این تعداد درگیر سومصرف الکل هستند.

بر اساس برآورد این گزارش، در سال ۲۰۱۹ حدود ۱/۶ میلیون مرگ ناشی از بیماری‌های غیرواگیر شامل ۴۷۴ هزار مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی و ۴۰۱ هزار مرگ ناشی از سرطان رخ داده و ۷۲۴ هزار مرگ هم به دلیل جراحات، ناشی از تصادفات رانندگی، خود آزاری و درگیری بین افراد اتفاق افتاده و منشا‌ٰ‌ ۲۸۴ هزار مرگ هم بیماری‌های واگیردار بوده است.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید تحقیقات نشان داده که سومصرف الکل خطر انتقال ویروس اچ‌.آی‌.وی و ابتلا به بیماری ایدز را افزایش می‌دهد که ناشی از افزایش خطر انجام رابطه جنسی محافظت نشده است.

بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۱۹، سهم جوانان ۲۰ تا ۳۹ ساله از آمار مرگ و میر ناشی از مصرف الکل ۱۳ درصد بوده است.

در ایران هم اگرچه آمار رسمی از اعتیاد به الکل وجود ندارد، اما مصرف مشروبات الکلی تقلبی از عوامل اصلی مسمویت در ایران است.

پیشتر در ۳۰ آبان ۱۴۰۲، علیرضا زالی رییس دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه بهشتی، با اشاره به این‌که گاز مونوکسید کربن و الکل سمی، مهم‌ترین عوامل مسمومیت‌ها در ایران است، گفته بود: «استفاده از بخاری‌های غیراستاندارد و مسمومیت با مشروبات تقلبی حاوی متانول بیشترین دلیل مراجعه مسمومان است.»

مسمومیت، از دست رفتن بینایی، از کار افتادن کلیه‌ها و مرگ، هر سال جان‌ صدها شهروند ایرانی را به دلیل عدم دسترسی به نوشیدنی الکلی استاندارد تهدید می‌کند.

مهدی فروزش، مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران، تیر ۱۴۰۲ از افزایش آمار «مرگ‌های ناشی از مسمومیت با الکل» خبر داده و گفته بود در دو ماه نخست سال‌ ۱۴۰۲، آمار مرگ مرتبط با مسمومیت الکل در تهران نسبت به ۱۴۰۱، افزایشی ۸/۳۶ درصدی داشت.

همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس هم در تیر ۱۴۰۲ روز چهارشنبه، هشدار داده بود که مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز «به‌طور روزافزونی» افزایش پیدا کرده و مصرف الکل در ایران حتی نسبت به کشورهایی که مصرف در آن‌ها آزاد بوده، بیشتر است.

عباس مسجدی آرانی، رییس سازمان پزشکی قانونی کشور هم پیشتر از مرگ ۶۴۴ نفر در پی مصرف الکل در سال ١۴٠١ خبر داد و گفته بود این آمار نسبت به سال قبل از آن ٣٠ درصد افزایش داشته است.

با این حال سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۸ ایران را در رتبه نهم مصرف مشروبات الکلی معرفی کرده و گفته بود هر فرد الکلی در ایران، سالانه ۲۵ لیتر الکل می‌نوشد.

به گفته تدروس آدهانوم، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، برای ساختن جامعه‌ای سالم‌تر و عادلانه‌تر باید «فورا به اقدامات جسورانه متعهد شویم»، تا پیامدهای منفی سلامتی و اجتماعی مصرف الکل را کاهش داده و درمان اختلالات سومصرف مواد را در دسترس و مقرون به صرفه شود.

در این گزارش بر نیاز فوری به تسریع اقدامات در سطح جهانی برای دستیابی به هدف توسعه پایدار (SDG) یعنی کاهش سومصرف الکل و مواد مخدر تا سال ۱۴۰۹ تاکید شده است.

روند مصرف الکل

کل مصرف سرانه الکل در جمعیت جهان از ۵/۷ لیتر در سال ۲۰۱۰ به ۵/۵ لیتر در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است و بالاترین میزان مصرف سرانه الکل در سال ۲۰۱۹ در اروپا ۹/۲ لیتر و در آمریکا ۷/۵ لیتر بوده است.

در سطح جهانی، ۲۳/۵ درصد از افراد ۱۵ تا ۱۹ ساله مصرف کننده الکل هستند و نرخ فعلی مصرف الکل در بین جوانان ۱۵ تا ۱۹ ساله در اروپا ۴۵/۹ درصد و در قاره آمریکا ۴۳/۹ درصد است.

سطح مصرف سرانه الکل در میان مصرف کنندگان به طور متوسط ​​به ۲۷ گرم الکل خالص در روز می‌رسد که تقریبا معادل دو لیوان شراب، دو بطری آبجو (۳۰۰ میلی‌لیتری) یا دو شات الکل (۴۰ ملی‌لیتری) است.

شکاف درمانی برای اختلالات سومصرف مواد

بر اساس این گزارش، گزینه‌های درمانی موثر برای اختلالات مصرف مواد وجود دارد، اما پوشش درمانی به‌ شکل باورنکردنی کم است. در کشورهایی که این داده‌ها را ارائه دادند، نسبت افرادی که به خدمات درمان مصرف مواد دسترسی داشتند از یک درصد تا بیش از ۳۵ درصد در سال ۲۰۱۹ متغیر است.

گزارش سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که اکثر ۱۴۵ کشوری که داده‌ها را گزارش کردند، ردیف بودجه یا داده‌ای در مورد هزینه‌های دولتی برای درمان اختلالات سومصرف مواد ندارند.

اقدامات برای پیشرفت

به گفته مدیرکل این سازمان مصرف مواد به شدت به سلامت افراد آسیب می رساند، خطر ابتلا به بیماری های مزمن، شرایط سلامت روان را افزایش می‌دهد و به طور غم‌انگیزی منجر به میلیون‌ها مرگ قابل پیشگیری در هر سال می‌شود و بار سنگینی را بر خانواده‌ها و جوامع وارد می‌کند و باعث افزایش حوادث، جراحات و خشونت می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی برای دست‌یابی به اهداف توسعه پایدار در سال ۲۰۳۰ و کاهش بار بهداشتی و اجتماعی ناشی از سومصرف مواد، از دولت‌ها خواسته تا اقداماتشان در هشت حوزه استراتژیک را افزایش دهند.

این حوزه‌ها شامل مواردی چون افزایش آگاهی از طریق یک کمپین جهانی هماهنگ و تقویت ظرفیت پیشگیری تا بسیج منابع، تخصیص و مکانیسم های بودجه نوآورانه است.