در روزهای اخیر فیلم‌ها و عکس‌هایی از نصب پایانه‌های اینترنت ماهواره‌ای استارلینک روی پشت‌بام‌های ایران در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و این انتظار به وجود آمده که این فناوری به زودی تلاش‌های دولت برای فیلتر کردن اینترنت را بی‌اثر خواهد کرد.

نزدیک به دو سال است که از دستگاه‌های استارلینک در ایران به‌طور محدود استفاده می‌شود، اما در دو هفته گذشته در شبکه‌های اجتماعی ایرانیان علاقه‌ای به آن نشان داده‌اند.

این علاقه بسیار به استفاده از استارلینک در حالی است که پایانه‌ها و اشتراک ماهانه آن برای اکثر ایرانی‌ها مقرون به صرفه‌ نیست.

با این حال، در دسترس بودن استارلینک در ایران از نظر بسیاری به عنوان یک تغییر بالقوه در جهت دور زدن محدودیت‌های آنلاین تحمیلی از سوی جمهوری اسلامی محسوب می‌شود که امکان دسترسی بیشتر به اینترنت بدون فیلتر در ایران را فراهم می‌کند.

پایانه‌های استارلینک معمولا حدود ۵۰۰ دلار است و قیمت آن بسته به مدلش تغییر می‌کند.
هزینه اشتراک ماهانه آن نیز ۱۱۰ دلار است.

با این حال، در بازار ایران، قیمت‌ها به طور قابل توجهی از این میزان بالاتر است و تا سه برابر قیمت استاندارد می‌رسد.

کاربران همچنان برای اتصال به وب‌سایت‌های دولتی و سیستم بانکی به اشتراک اینترنت داخلی نیاز دارند.

استارلینک به تنهایی نمی‌تواند این خدمات محلی را دور بزند، زیرا دسترسی به زیرساخت‌های مهم داخلی همچنان به شبکه ملی ایران وابسته است.

نصب استارلینک و تست سرعت در تهران

برای در نظر گرفتن هزینه بالقوه، یک کارمند معمولی در ایران حدود ۲۰۰ دلار در ماه درآمد دارد و هرگز نمی‌تواند صدها دلار برای دسترسی بدون محدودیت به اینترنت خرج کند.

همچنین در استفاده از استارلینک خطراتی وجود دارد، زیرا این پایانه‌ها باید از کشورهای همسایه، به ویژه کردستان عراق و کشورهای خلیج فارس به ایران قاچاق شوند و استارلینک هیچ مجوز قانونی برای فعالیت در این کشور ندارد.

در اکتبر۲۰۲۳، وزارت ارتباطات ایران از اسپیس‌ایکس خواست که مجوز فعالیت استارلینک را دریافت کند و در این زمینه در اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) به دلیل استفاده غیرمجاز استارلینک در ایران شکایت کرد که منجر به صدور حکم به نفع ایران شد.

در حالی که بیش از ۶۰ کشور خدمات استارلینک را تایید کرده‌اند، ایران احتمالا خواستار دسترسی به داده‌های کاربر است. این درخواست را اسپیس‌ایکس تقریبا به طور قطع رد می‌کند.

کسانی که در ایران از استارلینک استفاده می‌کنند به دلیل داشتن کالای قاچاق تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.

در نوامبر ۲۰۲۳، نیروهای امنیتی ایران ۲۲ پایانه استارلینک را مصادره کردند و مدعی شدند این پایانه‌ها از سوی سیا برای استفاده در دفتر مولوی عبدالحمید اسماعیل‌زهی در نظر گرفته شده بود.

پایانه‌های استارلینک باید به دلیل غیرقانونی بودن در ایران، در کشورهایی که از آنجا قاچاق می‌شوند ثبت شوند و پس از نصب در ایران در حالت «رومینگ» فعالیت کنند.

گزارش‌های رسانه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، چندین خانواده در ساختمان‌های آپارتمانی بزرگ، یک دستگاه استارلینک را به اشتراک می‌گذارند تا هزینه هر خانواده را کاهش دهند.

چنین اشتراک‌گذاری پیشتر در مورد دیش‌های ماهواره‌ای که آنها نیز از سوی جمهوری اسلامی ممنوع است، به کار می‌رفت.

بسیاری از ایرانیان یورش نیروهای انتظامی و ارسال پارازیت‌هایی را به یاد می‌آورند که داشتن دیش‌های ماهواره را بی‌فایده کرد.

جمهوری اسلامی همچنان به ارسال پارازیت، به ویژه در زمان ناآرامی ها متوسل می‌شود و برای سرکوب مخالفان، سیاست قطعی اینترنت را نیز به اجرا می‌گذارد.

از اوایل دهه ۲۰۰۰، جمهوری اسلامی به شدت اینترنت را کنترل و اکثر ایرانیان را مجبور کرده است که برای دسترسی به وب‌سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی مسدود شده به فیلترشکن تکیه کنند.

استفاده گسترده از چنین نرم‌افزارهایی یکی از دلایل اصلی کندی سرعت اینترنت در ایران است و همچنین گفته می‌شود که چهره‌هایی حکومتی از فروش فیلترشکن سود می‌برند.

دولت جمهوری اسلامی بر طرح شبکه ملی کار می‌کند تا دسترسی به اینترنت جهانی را قطع کند و کنترل کاملی بر محتوای آنلاین به دست آورد.

مسعود پزشکیان در طول مبارزات انتخاباتی خود از محدودیت‌های اینترنتی که بر آزادی تأثیر می‌گذارد و به صدها هزار کسب و کار کوچک آسیب می‌زند، انتقاد کرد.

با این حال، دولت او هنوز هیچ تغییر معناداری در سیاست‌های سختگیرانه تعیین شده از سوی شورایی که شامل مقامات کلیدی کشور، مانند فرماندها سپاه پاسداران و نیروی انتظامی می‌شود، ایجاد نکرده است.

حسام میثاقی، کارشناس کانال تلگرامی فارسی‌زبان استارلینک برای ایران، به ایران اینترنشنال گفت که تعیین تعداد پایانه‌های استارلینک در حال حاضر در ایران دشوار است.

او تخمین می‌زند که بر اساس اطلاعات تجار و تکنسین‌های نصب، بین ۱۰ تا ۲۰ هزار پایانه وجود داشته باشد.

پس از صدور مجوز برخی از تراکنش‌ها از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا برای اطمینان از دسترسی معترضان ایرانی به اینترنت، ماهواره‌های استارلینک در سپتامبر ۲۰۲۲ بر فراز ایران فعال شدند.

در اکتبر ۲۰۲۲، پس از گسترش یافتن اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» و اعمال قطعی اینترنت توسط مقامات، پایانه‌های استارلینک به صورت قاچاق وارد ایران شدند و فعال شدند.

در ژانویه ۲۰۲۳، مهدی محبی، رئیس اتحادیه فروشندگان مخابرات تهران، به نقل از یک مقام که نخواست هویتش را فاش کند، گفت که حدود ۸۰۰ پایانه استارلینک به ایران قاچاق شده است.

چند روز قبل از آن، ایلان ماسک تعداد پایانه‌های فعال استارلینک در ایران را ۱۰۰ پایانه اعلام کرده بود.