کاهگلکشی بر کف و دیوارههای شهر باستانی گور در شهرستان فیروزآباد، منجر به نفوذ رطوبت حبس شده در زمین به نقاشی هزار و ۷۰۰ ساله مجاور آن شده است. کارشناسان میراث فرهنگی این رخداد را «فاجعهای بزرگ» خواندند و هشدار دادند این اقدام منجر به تخریب این اثر تاریخی در آینده نزدیک میشود.
خبرگزاری ایلنا روز ۲۳ مهر ماه گزارش داد کارشناسان میراث فرهنگی در استان فارس با ارسال تصویری از کاهگل کردن محوطه باستانشناختی شهر باستانی گور فیروزآباد گفتهاند این اقدام به لایههای باستانشناختی شناسایی شده از دورههای مختلف، آسیب جدی میرساند.
به گفته این کارشناسان، کاهگل کردن دیواره ترانشه (فرورفتگیهای مصنوعی یا طبیعی در سطح زمین که ژرفای آنها از پهنایشان بیشتر و پهنای آنها از درازایشان بسیار کمتر است) همجوار با تنها نقاشی ساسانی قابل اطمینان که هزار و ۷۰۰ سال قدمت دارد، منجر به نفوذ رطوبت حبس شده در زمین به این نقاشی ارزشمند دوره ساسانی شده و در آینده نزدیک، این اثر را تخریب میکند.
این نقاشی، پیکره زنی را نشان میدهد که هدیهای برای پادشاه آورده و مشابه نقشهای پلکان هدیهآورندگان تختجمشید بر آن ترسیم شده که به گفته باستانشناسان، «تنها نقاشی مطمئن دوره ساسانی» است.
شهر باستانی گور در فیروزآباد متعلق به دوره ساسانیان است و در کنار هشت اثر دیگر از این دوره، با عنوان «چشمانداز باستانشناسی ساسانی منطقه فارس»، در سال ۱۳۹۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
۲۰ مهر ماه نیز خبرگزاری ایسنا به نقل از سیاوش آریا، فعال میراث فرهنگی، از ایجاد رطوبت و ریزش بخشی از سقف آرامگاه اردشیر دوم هخامنشی در تخت جمشید خبر داد و نوشت این یادگار هخامنشیان با تهدید جدی روبهروست.
آریا با اشاره به عکسهایی که چند ماه پیش از داخل آرامگاه اردشیر دوم گرفته شده است، وضعیت سقف آن را وخیم اعلام کرد و از پدیداری نم و رطوبت در آن خبر داد.
حالا میلاد وندائی، باستانشناس و متخصص دوره ساسانی با انتقاد از کاهگل کردن ترانشه باستانشناختی شهر جهانی گور به ایلنا گفته است: «متاسفانه در تصاویری که به دستم رسیده، مشاهده کردم که کف ترانشه باستانشناختی شهر گور هم کاهگل شده و اطراف نقاشی ساسانی این ترانشه را کاهگل کردهاند.»
وندائی با اشاره به این که یکی از مهمترین مصالح مرمتی در باستانشناسی کاهگل است، گفت: «این که اطراف یک نقاشی ساسانی آن هم بر دیوارههای لایهنگاری شده داخل زمین که بیانگر یک دوره ویژه در تاریخ هنر ایران و جهان است، کاهگل کشیده شود، یک فاجعه به تمام معناست.»
مدیر پایگاه میراث جهانی محور ساسانی فارس: دور نقاشی کاهگل شده نه روی آن
افشین ابراهیمی، معاون میراث فرهنگی استان فارس، درباره اقدامات صورتگرفته در محور ساسانی فارس و کاهگل کردن ترانشه باستانشناختی شهر گور فیروزآباد به ایلنا گفت که هیچ اقدامی روی نقاشیهای کف ترانشه باستانشناختی انجام نشده است.
به گفته ابراهیمی، «فقط بدنههای خاکی» کاهگل شده و در کف اثر، «آن نقاطی که نقاشی نداشتند»، کاهگل شدهاند.
همزمان کاشناسان میراث فرهنگی به ایلنا گفتهاند استفاده از کاهگل در بناها ایرادی ندارد اما استفاده از کاهگل در لایههای عمق زمین و دیوارههای محوطه باستانی شهر گور، آسیبزا است.
آنها با بیان این که نمیتوان رطوبت خاک را با کاهگل تخلیه کرد، تاکید کردند این شیوه منجر به حبس رطوبت و آسیب زدن به آثار در عمق میشود.
تخریب آثار تاریخی در استان فارس
موضوع تخریب آثار و اماکن تاریخی در شیراز پیش از این نیز بارها خبرساز شده است.
خبرگزاری ایلنا روز ۱۴ مهر در گزارشی نوشت شهرداری شیراز خط دو مترو را که بر اساس تصویب دوره پنجم شورای این شهر باید در یک کیلومتری آرامگاه حافظ متوقف میشد، تا ۵۰۰ متری حافظیه ادامه داده است.
با ادامه اقدامات شهرداری شیراز در حفر تونل مترو در این مسیر، آرامگاه حافظ، آب انبار تاریخی و گورستان هزار ساله این شهر در شرف تهدید و تخریب قرار گرفتهاند.
فروردین امسال ویدیویی به ایراناینترنشنال رسید که حاکی از یادگارینویسی روی دیوارهای ارگ کریمخان در شیراز بود. عاملی که باعث تخریب زودتر این آثار میشود.
بهمن ماه ۱۴۰۱، روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت در طرح توسعه حرم شاهچراغ، ۳۶۰ هکتار از بافت تاریخی شیراز تخریب خواهد شد.
به گفته طراحان این طرح، قرار است شیراز به «بزرگترين شهر زیارتی خاورميانه» تبدیل شود.
روزنامه شرق همان زمان در گزارشی نوشت طرح تخریب ۲۰۰ خانه تاریخی در شیراز برای توسعه شاهچراغ با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی به عنوان رییس دولت سیزدهم، دوباره در دستور کار دولت قرار گرفت.
در سالهای اخیر تعدادی از آثار جهانی ایران به دلیل ساختوساز در حریم آنها در خطر خروج از فهرست جهانی یونسکو قرار گرفتهاند.