طهمورث یوسفی، رییس مرکز زمینشناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور، درباره فرونشست در محوطه باستانی نقش رستم گفت این پدیده موجب شده شکافهایی در دامنه این اثر تاریخی به وجود آید. بر اساس آخرین آمار، فرونشست در فاصله ۱۰۰ متری نقش رستم به ۹.۵ سانتیمتر رسیده است.
یوسفی روز شنبه ۲۸ مهر در مصاحبه با پایگاه خبری رکنا گفت اثر نقش رستم که روی کوه واقع است، بیشتر دچار تخریبهای فرسایشی شده، ولی در دامنه نقش رستم شکافهایی وجود دارد که ناشی از فرونشست است.
محوطه نقش رستم در شش کیلومتری تخت جمشید قرار دارد و به دلیل وجود آرامگاه چهار پادشاه هخامنشی و بنای «کعبه زرتشت» از ارزش تاریخی برخوردار است.
این محوطه بیش از سه هزار و ۲۰۰ سال قدمت دارد و آثار و نقشهای برجستهای از دوره عیلامی هم در آن کشف شده است.
یوسفی در خصوص آخرین آمار فرونشست در تخت جمشید گفت: «تخت جمشید روی سازه سنگی قرار دارد و درگیر بحران فرونشست نیست ولی زمین های اطراف این اثر باستانی روی دشت است و سالانه فرونشست ۶.۵ سانتیمتری را تجربه می کند.»
به گفته رییس مرکز زمینشناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور، در مرکز دشتهای تخت جمشید نیز ۱۷.۵ سانتی متر فرونشست ایجاد شده است.
او با بیان اینکه شکافهایی در محل اتصال قسمتهای جنوب شرقی تخت جمشید در پای کوه رحمت به وجود آمده، افزود: «اینها از ۱۰ سال پیش به وجود آمدهاند و در چند سال اخیر، به تخت جمشید رسیده ولی بهطور کلی در سازه، شکاف یا آثاری ناشی از فرونشست دیده نشده است.»
علی بیتاللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، روز ۲۶ مهر هشدار داد فرونشست زمین به استثنای استان گیلان، در تمامی استانهای کشور پدید آمده است.
او با بیان اینکه نرخ فرونشست هر روز در حال گسترش است، گفت سیاستگذاران با وجود شواهد آشکار هنوز به عمق فاجعه پی نبردهاند.
بیتاللهی با تاکید بر اینکه فرونشستها بهویژه در آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشور نمود بیشتری دارد، افزود چنین پدیدهای در شهرهای تاریخی یزد و اصفهان مشاهده شده است.
بیتاللهی پیشتر و در روز ۲۰ خرداد هم در گفتوگویی با روزنامه اعتماد، درباره بحرانی شدن وضع فرونشست در محوطههای باستانی، از جمله خطر تخریب کامل محوطه نقش رستم هشدار داده بود.
در ایران تختجمشید و دیگر بناهای باستانی اطراف آن، مانند نقش رستم سالهاست با پدیده فرونشست زمین مواجه هستند.
مریم دهقانی، عضو هیات علمی دانشگاه شیراز، روز ۲۶ مهر گفت فرونشستها به فاصله ۳۰۰ یا ۵۰۰ متر از تخت جمشید و ۱۰ متر از نقشرستم در حال رخ دادن هستند و شکافهای عظیمی که در این مناطق به دلیل فرونشست رخ داده، کاملا قابل مشاهدهاند.
علیرضا عسکری، مدیر پایگاه تخت جمشید هم در اردیبهشت در گفتوگو با «میراثباشی» هشدار داد محوطه باستانی نقش رستم بر اثر بارندگی دچار آبگرفتگی شد و در پی آن، فرونشستهای متعددی در منطقه رخ داد.
او افزود: «در محدوده نقش رستم ۳۰۲ متر فروچاله و فروشُست اتفاق افتاده که در جریان بارندگیهای اخیر دچار آبگرفتگی شده است.»
نرخ فرونشست در ایران در میان بالاترین رتبههای جهان قرار دارد و ممکن است در برخی مناطق که سفرههای زیرزمینی بهطور کامل ریزش کردهاند، غیرقابل برگشت باشد.
یکی از دلایل اصلی نرخ بالای فرونشست در ایران، برداشت بیش از حد از آبهای زیر زمینی است. کارشناسان میگویند ذخیره هزار ساله آبهای زیرزمینی ایران در سه دهه اخیر مصرف شده است.